O co chodzi w Toyota Kata? Kompletny przewodnik po Kata Doskonalenia i Kata Coachingu

O co chodzi w Toyota Kata? Toyota Kata to podejście do zarządzania, które pozwala firmom i ich liderom rozwijać kulturę ciągłego doskonalenia, adaptacyjności i nauki w miejscu pracy. Opracowane i spopularyzowane przez Mike’a Rothera na podstawie obserwacji praktyk w Toyota Motor Corporation, Toyota Kata skupia się na codziennym trenowaniu nawyków, które wspierają rozwiązywanie problemów i osiąganie celów strategicznych w zmiennym otoczeniu biznesowym.

W niniejszym artykule wyjaśniamy, czym jest Toyota Kata, na czym polega Kata Doskonalenia (Improvement Kata), jak działa Kata Coachingu oraz jak obie te praktyki wspierają rozwój ludzi, zespołów i organizacji.

Jeżeli chcesz w praktyce poznać Toyota Kata, zapraszamy na szkolenie otwarte: Szkolenie Toyota Kata

Czym jest Toyota Kata?

Toyota Kata to struktura pracy i uczenia się, która pozwala organizacjom budować adaptacyjną zdolność do reagowania na zmiany. W przeciwieństwie do statycznych procedur, Toyota Kata opiera się na dynamicznym podejściu do rozwiazywania problemów poprzez codzienną praktykę i iteracyjne eksperymenty.

W swojej książe „Toyota Kata: Managing People for Improvement, Adaptiveness and Superior Results”, Mike Rother opisał dwa podstawowe komponenty:

• Improvement Kata (Kata Doskonalenia): struktura działania i myślenia, która pozwala zespołom rozwijać nowe sposoby osiągania celów poprzez naukowe eksperymentowanie.
• Coaching Kata (Kata Coachingu): sposób prowadzenia rozmów coachingowych, które pomagają utrwalać nawyki doskonalenia u pracowników i liderów.

Toyota Kata nie jest kolejnym narzędziem Lean, ale zbiorem rutyn (kata), które pomagają wdrażać i utrwalać zachowania sprzyjające doskonaleniu.

Czym jest Kata Doskonalenia (Improvement Kata)?

Kata Doskonalenia to czterostopniowa sekwencja myślenia i działania, która ma na celu rozwijanie zdolności zespołu do osiągania trudnych celów w warunkach niepewności. To podejście opiera się na idei, że proces osiągania celu jest ważniejszy niż sam cel, a kluczem do sukcesu jest umiejętność eksperymentowania i uczenia się.

4 kroki Kata Doskonalenia

1. Zrozum wyzwanie (Understand the Challenge)
   Ustal długoterminowy cel, który nadaje kierunek działaniom. Może to być np. poprawa jakości, skrócenie czasu cyklu czy zwiększenie bezpieczeństwa.
2. Zrozum aktualny stan (Grasp the Current Condition)
   Dokładnie przeanalizuj, jak wygląda obecnie proces. Jakie są dane, mierniki, problemy, ograniczenia? Ten krok wymaga obserwacji gemba (miejsca pracy) i głębokiego zrozumienia sytuacji.
3. Ustal warunek docelowy (Define the Target Condition)
   Zdefiniuj, jak proces ma wyglądać za 1-2 tygodnie. Nie chodzi o cel wyniku, ale o konkretny opis przyszłego sposobu pracy.
4. Eksperymentuj w kierunku warunku docelowego (PDCA toward the Target Condition)
   Podejmuj małe kroki, eksperymentuj, testuj hipotezy, ucz się z każdego doświadczenia i dostosowuj działania.

Przykład procesu

Na przykład: zespół produkcyjny zauważa, że czas cyklu na danym stanowisku przekracza założony takt. Aktualny czas wynosi 88 sekund, docelowo powinien wynosić 65 sekund. Zespół przeprowadza obserwacje (4M: Man, Machine, Method, Material), identyfikuje bariery i testuje hipotezy (np. zmiana kolejności ruchów, ergonomii). Każdy krok jest testowany i dokumentowany.

Czym jest Kata Coachingu?

Kata Coachingu to zestaw pytań i zasad prowadzących rozmowę mentora z osobą uczącą się (np. lidera z pracownikiem). Celem jest utrwalanie nawyków myślenia naukowego oraz wspieranie osoby doskonalącej w zadawaniu pytań, obserwowaniu i wyciąganiu wniosków.

5 pytań Kata Coachingu

1. Jaki jest długoterminowy cel lub kierunek?
2. Jaki jest obecny stan procesu?
3. Jaki jest warunek docelowy?
4. Jakie przeszkody napotykasz i nad którą teraz pracujesz?
5. Jaki jest kolejny krok i co oczekujesz, że się wydarzy?

Dzięki tym pytaniom coach nie podaje rozwiązań, ale prowokuje myślenie i refleksję. To buduje autonomię i pewność siebie u osoby uczącej się.

Dlaczego Toyota Kata działa?

Toyota Kata opiera się na codziennej praktyce, nie na jednorazowych szkoleniach. To rutyna działania, która poprzez powtarzalność buduje nawyki myślenia i działania.

• Zamiast „rozwiązuj problemy” – ucz się, jak je diagnozować.
• Zamiast „wdrażaj lean” – trenuj sposób działania.
• Zamiast „kopiuj rozwiązania Toyoty” – rozwijaj kompetencje ludzi.

O co chodzi w Toyota Kata na produkcji?

W produkcji Kata może być stosowana przez lidera liniowego, brygadzistę czy kierownika zmiany. Każdego dnia może on przeprowadzić 5-minutową rozmowę z pracownikiem nad małym eksperymentem.

Na przykład:

• „Co chcesz dzisiaj przetestować?”
• „Co zauważyłeś?”
• „Co zmienisz jutro?”

Ten rytm buduje kulturę uczenia się i ciągłego postępu, nawet bez rewolucyjnych projektów.

Jak zacznąć z Toyota Kata?

1. Wybierz obszar do doskonalenia (np. linia montażowa, stanowisko pracy).
2. Ustal challenge i warunek docelowy.
3. Przeprowadź obserwację aktualnego stanu (gemba).
4. Zaplanuj pierwszy mikroeksperyment.
5. Zacznij rozmowy coachingowe z pracownikiem.

Warto korzystać z gotowych formularzy Kata, np.:

• Formularz Kata Doskonalenia (opis warunku docelowego, aktualnego stanu, barier i obserwacji 4M)
• Tabela PDCA
• Zestaw pytań coachingowych

Podsumowanie – o co chodzi w Toyota Kata

Toyota Kata to nie narzędzie. To sposób myślenia, działania i rozwijania ludzi. Poprzez codzienną praktykę Kata Doskonalenia i Kata Coachingu organizacje budują zdolność do adaptacji, innowacji i ciągłego rozwoju.

Zamiast kopiować rozwiązania, uczą się eksperymentować. Zamiast wdrażać procedury, rozwijają nawyki. I dzięki temu osiągają ponadprzeciętne rezultaty w zmiennym świecie.

Zapraszamy na szkolenie otwarte Toyota Kata:

Ciągle doskonalenie i rozwiązywanie problemów dzięki TOYOTA KATA

Źródło:

Artykuł po angielsku na stronie Lean Community autorstwa Wiktora Wołoszczuka i Jarka Jurasza z Kata School Poland

LINK

KATA in Toyota Production System